Παιδική παχυσαρκία: Η σύγχρονη επιδημία που μπορούμε να αντιμετωπίσουμε

Μέχρι και πριν από μερικά χρόνια, το θέμα της παιδικής παχυσαρκίας δεν αποτελούσε πρόβλημα της δημόσιας υγείας στην Ελλάδα και την Ευρώπη γενικότερα. Την τελευταία δεκαετία, αρκετοί φορείς έχουν εντοπίσει τα ποσοστά εμφάνισης παχυσαρκίας στα ελληνόπουλα. Η Ελληνική Εταιρεία Παχυσαρκίας, το τμήμα Επιστήμης Διατροφής & Διαιτολογίας του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου και το Ελληνικό Ινστιτούτο Διατροφής καταλήγουν στα ίδια ανησυχητικά αποτελέσματα: 1 στα 4 παιδιά παρουσιάζουν αυξημένο βάρος.

Συναξιολογώντας τα αποτελέσματα αυτά με τις  επιπτώσεις που έχει το αυξημένο βάρος στην υγεία κατά την ενήλικη ζωή, γίνεται αντιληπτή η έκταση του προβλήματος. Μελέτες αποδεικνύουν ότι ένας παχύσαρκος έφηβος διατρέχει αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση χρόνιων νόσων, όπως καρδιαγγειακά νοσήματα, σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ, διαφόρων μορφών καρκίνου κ.ά. Η απόκλιση μάλιστα από τις φυσιολογικές εργαστηριακές τιμές ξεκινάει συχνά από την παιδική ηλικία. Φαίνεται ότι το 7% των παιδιών παρουσιάζει υψηλές τιμές χοληστερόλης αίματος.

Το πρόβλημα φυσικά οφείλεται στα ερεθίσματα που δέχεται το παιδί και αφορούν στη διατροφή του. Αρχικά το πρότυπο του γονέα. Συνήθως ένας υπέρβαρος γονέας θα «δημιουργήσει» ένα υπέρβαρο παιδί. Ακολουθούν, οι βιομηχανίες τροφίμων με συνεχή παραγωγή τροφίμων φιλικών στο παιδί, αλλά όχι και στην υγεία του, οι διαφημίσεις στην τηλεόραση κ.ά.

Η αντιμετώπιση του προβλήματος πρέπει να ξεκινήσει από τον εντοπισμό του. Πολλοί είναι οι γονείς που δεν αναγνωρίζουν το γεγονός ότι το παιδί τους έχει αυξημένο βάρος. Η αξιολόγηση πρέπει να γίνεται με τη βοήθεια διαγραμμάτων του Δείκτη Μάζας Σώματος. Περισσότερες πληροφορίες και τα διαγράμματα θα τα βρείτε στην ιστοσελίδα http://www.cdc.gov/healthyweight/assessing/bmi/childrens_bmi/about_childrens_bmi.html

Στην επόμενη φάση, απαιτείται η εμπλοκή του γονέα ουσιαστικά. Είναι η φάση που ο γονέας καλείται να αποτελέσει το παράδειγμα. Έτσι, θα έχει περισσότερες πιθανότητες να πετύχει, ενώ παράλληλα θα απολαύσει και ο ίδιος τα οφέλη μιας καλής και υγιεινής διατροφής. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο ένας ή και οι δύο γονείς είναι υπέρβαροι! Θα πρέπει λοιπόν να στοχεύσετε στα εξής:

• Προσπαθήστε να τρώτε μαζί με τα παιδιά σας όσο πιο συχνά μπορείτε. Έτσι θα σας βλέπουν να καταναλώνετε ποικιλία υγιεινών τροφίμων όπως φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης κ.ά.
• Μάθετε τα παιδιά σας να αναγνωρίζουν το αίσθημα της πείνας και να τρώνε μόνο εκείνες τις ώρες. Δώστε το καλό παράδειγμα. Μην τρώτε τις ώρες που βλέπετε τηλεόραση ή μην καταναλώνετε κάποιο τρόφιμο καθόλη τη διάρκεια της ημέρας επειδή απλά υπάρχει.
• Μην τρώτε μέχρι που να «καθαρίσετε» το πιάτο σας. Να τρώτε μέχρι να ικανοποιηθείτε. Δεν χρειάζεται να νιώσετε «σκασμένοι». Μάθετε και τα παιδιά σας να κάνουν το ίδιο αποφεύγοντας να τα υποχρεώνετε να αδειάσουν το πιάτο τους.
• Προσπαθήστε να έχετε έτοιμα προς κατανάλωση φρούτα, λαχανικά και κράκερς ολικής άλεσης σε εμφανή σημεία στο τραπέζι, το ψυγείο ή το ντουλάπι. Έτσι το παιδί σας θα τα διαλέγει και θα τα καταναλώνει μόνο του.
• Σιγουρευτείτε ότι όλοι τρώνε πρωινό. Προσπαθήστε να έχετε διαθέσιμες, γρήγορες επιλογές όπως δημητριακά ολικής άλεσης, γιαούρτι, καθαρισμένα φρούτα, ημιαποβουτυρωμένο γάλα και 100% φρεσκοστυμμένο χυμό.
• Όταν φτάνει η ώρα, μην αρνείστε στα παιδιά να καταναλώσουν τις αγαπημένες τους λιχουδιές. Παράλληλα, όμως, συνεργαστείτε για να δημιουργήσετε μία λίστα από υγιεινά σνακ που μπορείτε να έχετε στο σπίτι σας. Κρεμάστε τη λίστα στο ψυγείο ή σε άλλο κεντρικό σημείο, ώστε να την βλέπουν τα παιδιά σας.

Για τα παιδιά, η κατανάλωση λιχουδιών είναι μέρος της διατροφής τους. Αποτελεί μία απόλαυση, η οποία εάν αποκλειστεί, μπορεί να δημιουργήσει πιο ισχυρές τάσεις. Θυμηθείτε όμως, είναι λιχουδιές. Να τις προσφέρετε σε αραιά διαστήματα και σε λογικές ποσότητες.

Δώστε εσείς το καλό παράδειγμα. Κάποιες φορές οι λιχουδιές είναι απαραίτητες, αλλά μην το παρακάνετε. Οι παρακάτω προτάσεις θα σας βοηθήσουν να επιλέξετε τις σωστές ποσότητες για τα παιδιά.

• Αγοράστε μικρές συσκευασίες-μερίδες από πατατάκια και μπισκότα. Εάν δεν βρίσκετε, τότε μοιράστε τα μόνοι σας σε άλλα σακουλάκια σε ποσότητες μικρής μερίδας.
• Όταν τρώτε σε ένα εστιατόριο ή ταβέρνα μοιράστε σε όλη την οικογένεια τις τηγανιτές πατάτες, το λουκάνικο ή το επιδόρπιο.
• Σερβίρετε τα αναψυκτικά σε μικρά, παιδικά ποτήρια.
• Αγοράστε παγωτά και γκοφρέτες σε μορφή μικρής μπάρας.
• Αφήστε τα παιδιά σας να σας παρακολουθούν καθώς καταναλώνετε μικρές μερίδες από λιχουδιές περιστασιακά.

Αντίβαρο στις λιχουδιές και στις διατροφικές «υπερβάσεις» πρέπει να αποτελεί η φυσική δραστηριότητα. Η τακτική άσκηση μπορεί να συμβάλλει στη σύνθεση μυϊκού ιστού και την αύξηση του μεταβολικού ρυθμού. Έτσι, ο έλεγχος του βάρους γίνεται ευκολότερος. Επιπλέον, η τακτική άσκηση, από μόνη της, μπορεί να προσφέρει καλύτερη υγεία, κοινωνικοποίηση και φυσιολογική ανάπτυξη. Όταν μάλιστα πραγματοποιείται οικογενειακά, τότε μπορεί να προσφέρει ιδιαίτερα ευχάριστες στιγμές ελεύθερες έντασης και προβληματισμών κάτι που χρειάζεται τόσο ο γονέας, όσο και το παιδί.

Τέλος, στόχος σας θα πρέπει να είναι η προσέλκυση του ενδιαφέροντος του παιδιού στο θέμα αυτό. Συχνά δεν απαιτείται, αφού το παιδί έχει ήδη προβληματισθεί πριν εμείς εντοπίσουμε το πρόβλημα. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να είστε εμφατικοί, χωρίς όμως να πανικοβάλετε το παιδί. Ενημερώστε το παιδί και δείξτε του ότι μαζί μπορείτε να κάνετε την προσπάθεια για να γίνετε όλοι καλύτεροι!

Ανακεφαλαιώνοντας λοιπόν, τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσετε είναι τα εξής:

Ξεκινήστε με τον αυτοέλεγχο. Αρχικά εξασφαλίστε ότι εσείς προσωπικά έχετε ξεκινήσει να κάνετε βήματα προς ένα πιο υγιεινό τρόπο ζωής. Τα παιδιά σας παρακολουθούν διαρκώς. Είναι ευκολότερο να ελκύσετε την προσοχή του παιδιού σας σε ένα θέμα εάν εσείς είστε το φωτεινό παράδειγμα.

Κάντε τη συζήτηση αυτή ένα σπουδαίο ζήτημα. Μείνετε μόνοι σας με τα παιδιά. Κλείστε την τηλεόραση. Μην απαντήσετε στο τηλέφωνο. Έτσι, θα δείξετε πόσο σημαντικό θέμα είναι αυτό που αναφέρεστε. Για ακόμα καλύτερα αποτελέσματα κάντε τη συζήτηση αυτή περπατώντας.

Χτίστε πάνω στις θετικές δράσεις του παιδιού. Επιβραβεύστε τις καλές συνήθειες του παιδιού, αντί να εστιάζετε στις αρνητικές. Πείτε μπράβο στις καλές επιλογές και προχωρήστε κάθε φορά με ένα μικρό βήμα.

Εστιάστε στο σημερινό όφελος. Πιθανότατα το μακροπρόθεσμο όφελος της καλής υγείας δεν ερεθίζει κατάλληλα το παιδί. Αναφερθείτε, λοιπόν, καλύτερα στην περισσότερη ενέργεια για το σχολείο, την προπόνηση και το παιχνίδι. Αποτελούν ισχυρότερα κίνητρα στο μυαλό του παιδιού.

Προσπαθήστε όλοι μαζί. Τα αποτελέσματα είναι πολύ καλύτερα όταν η οικογένεια ως ομάδα προσπαθεί να τρώει σωστά να είναι δραστήρια και τελικά να βελτιώνει την υγεία και τη διάθεσή της. Κατά τη διάρκεια των οικογενειακών γευμάτων επιβραβεύστε αυτούς που κάνουν την καλύτερη προσπάθεια και ζητήστε από όλους να δώσουν ιδέες για τη βελτίωση όλων.

Συμβουλή

Οι πληροφορίες και οι διατροφικές προτάσεις σχετικά με τη βρεφική-νηπιακή διατροφή είναι ενδεικτικές και αφορούν τις γενικές οδηγίες για την συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα. Η στιγμή που κάθε παιδί μπορεί να εισαχθεί στις στερεές τροφές αλλά και ο χρόνος προσθήκης περισσότερων επιλογών στο διαιτολόγιό του, ποικίλλουν και εξατομικεύονται. Παρακαλούμε να συμβουλεύστε τον παιδίατρό σας για τις ειδικές διατροφικές ανάγκες του παιδιού σας.